ارزیابی مصرف آب خرما در استان سیستان و بلوچستان با تکیه بر مفهوم آب مجازی

خرما یکی‌ از مهم‌ترین محصولات باغی ایران است که نقش به‌سزایی در ارزش افزوده بخش کشاورزی، اقتصاد و امنیت غذایی دارد. محدودیت منابع آب از اصلی‌ترین چالش‌های تولید این محصول در مناطق مختلف است؛ لذا مدیریت مصرف و استفاده بهینه از منابع آب در تولید امری ضروری است. یکی از راهکار‌های عملی مدیریت منابع آب، برآورد نیاز آبی گیاه و تعیین مقدار حجم آب مصرفی در مراحل مختلف تولید محصول است. به منظور محاسبه میزان حجم آب مصرف‌شده توسط محصولات کشاورزی در مراحل رشد، از شاخص آب مجازی استفاده می­شود. لذا در این تحقیق ابتدا نیاز آبی خرما در استان سیستان و بلوچستان با استفاده از مدل CROPWAT به­دست آمد. سپس حجم آب مجازی، ردپای آب، مصرف آب آبی و مصرف آب سبز برای سال 1390 تا 1396 محاسبه شد. نتایج نشان داد متوسط نیاز آبی خرما در این استان 52/21976 متر‌مکعب بر هکتار است در‌صورتی که متوسط آب مصرف‌شده برای تولید این محصول 58/46659 متر‌مکعب بر هکتار اندازه­گیری شد که نشان از بهره‌وری پایین مصرف آب به‌منظور تولید خرما در این استان دارد. به‌طوری که بهره‌وری آب خرما 29/0 کیلو‌گرم بر متر‌مکعب محاسبه شد. متوسط برداشت سالانه از منابع آب برای تولید خرما 67/399 میلیون متر‌مکعب برآورد شد. ایرانشهر، سراوان، سرباز و نیک‌شهر بیشترین میزان برداشت از منابع آب را داشتند. میانگین آب مجازی خرما 82/3 متر‌مکعب بر کیلوگرم محاسبه شد. نتایج تخمین رد‌پای آب نشان داد این استان پتانسیل پایینی در استفاده از آب باران جهت آبیاری محصول خرما دارد.